Trong bối cảnh nhiều người gặp khó khăn tài chính, không ít trường hợp tìm cách ly hôn giả để “né” nghĩa vụ trả nợ hoặc che giấu tài sản trước khi bị thi hành án. Họ tin rằng, nếu chia tài sản cho vợ/chồng hoặc tách riêng tài sản sau ly hôn, chủ nợ sẽ không thể thu hồi được nợ. Tuy nhiên, đây là một hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, không chỉ khiến giao dịch dân sự bị vô hiệu mà còn có thể dẫn đến trách nhiệm hình sự. Bài viết này sẽ phân tích rõ: ly hôn giả để trốn nợ là gì, mục đích của hành vi này, và hậu quả pháp lý nặng nề mà người thực hiện phải gánh chịu.
Pháp luật Việt Nam hiện chưa có định nghĩa chính thức về “ly hôn giả”. Tuy nhiên, căn cứ Điều 3 “Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014”, ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án.
Từ đó, có thể hiểu ly hôn giả là việc vợ chồng thỏa thuận nộp đơn ly hôn, giả vờ chấm dứt quan hệ hôn nhân nhưng thực tế vẫn sống chung như vợ chồng, nhằm đạt được mục đích trái pháp luật như:
Trốn tránh nghĩa vụ trả nợ;
Tẩu tán tài sản chung;
Lợi dụng chính sách nhà ở, đất đai, hoặc chế độ phúc lợi xã hội;
Gian dối trong việc khai báo thuế, thừa kế hoặc đăng ký quyền sở hữu tài sản.
Như vậy, ly hôn giả là hành vi gian dối, làm sai lệch bản chất của việc ly hôn hợp pháp.
Căn cứ pháp lý điều chỉnh hành vi “ly hôn giả” để trốn nợ
Một số quy định liên quan đến xử lý hành vi ly hôn giả bao gồm:
“Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014”;
“Bộ luật Dân sự năm 2015”;
“Bộ luật Hình sự năm 2015” (sửa đổi, bổ sung năm 2017);
“Nghị quyết 02/2020/NQ-HĐTP” hướng dẫn chia tài sản khi ly hôn.
Theo khoản 2 Điều 59 “Luật Hôn nhân và Gia đình 2014”: “Việc chia tài sản chung của vợ chồng phải bảo đảm không nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ tài sản đối với người thứ ba.” Điều này có nghĩa, nếu việc ly hôn được thực hiện để trốn tránh nghĩa vụ với chủ nợ, Tòa án có quyền tuyên vô hiệu việc chia tài sản và cho phép thu hồi tài sản để thanh toán nợ.
Dấu hiệu nhận biết ly hôn giả để trốn nợ
Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền có thể nhận diện ly hôn giả qua các dấu hiệu sau:
Sau khi ly hôn, hai người vẫn chung sống như vợ chồng, cùng quản lý tài sản, cùng chăm sóc con cái;
Tài sản được chia nhưng không chuyển giao thực tế, vẫn do một bên quản lý;
Có các khoản nợ hoặc nghĩa vụ tài chính lớn trước thời điểm ly hôn;
Việc ly hôn diễn ra gấp gáp, không có mâu thuẫn hôn nhân thực tế;
Sau khi ly hôn, các bên vẫn ký kết, sử dụng tài sản chung như cũ, không thay đổi về sinh hoạt hoặc nơi ở.
Nếu chứng minh được mục đích ly hôn là để trốn nợ hoặc tẩu tán tài sản, Tòa án có thể tuyên vô hiệu thỏa thuận chia tài sản sau ly hôn. Toàn bộ tài sản đó sẽ bị thu hồi để thực hiện nghĩa vụ trả nợ.
Ví dụ: Anh A có khoản nợ lớn, trước khi bị kiện, anh thỏa thuận ly hôn với vợ và sang tên toàn bộ nhà đất cho chị B. Sau khi chủ nợ khởi kiện, Tòa án xác định ly hôn chỉ nhằm trốn nợ → Tòa tuyên vô hiệu việc chia tài sản, cho phép kê biên tài sản để trả nợ.
(2) Bị truy cứu trách nhiệm hình sự
Nếu hành vi ly hôn giả có yếu tố gian dối, nhằm chiếm đoạt tài sản hoặc gây thiệt hại cho người khác, người vi phạm có thể bị xử lý theo:
Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 – “Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”;
Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 – “Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản”;
Điều 382 Bộ luật Hình sự 2015 – “Tội khai man trong hoạt động tư pháp” nếu cung cấp thông tin sai sự thật cho Tòa án.
Mức hình phạt có thể lên đến 20 năm tù tùy theo giá trị tài sản chiếm đoạt hoặc mức độ gây thiệt hại.
(3) Ảnh hưởng đến uy tín, quyền lợi cá nhân
Hành vi ly hôn giả khiến bản án ly hôn bị nghi ngờ về tính trung thực, ảnh hưởng đến quyền lợi về con cái, tài sản, và uy tín của các bên. Trong nhiều trường hợp, Tòa án còn hủy bản án ly hôn nếu có đủ căn cứ chứng minh hành vi gian dối.
Chủ nợ có quyền làm gì khi phát hiện ly hôn giả để trốn nợ?
Theo quy định tại Điều 131 “Bộ luật Dân sự 2015”, nếu phát hiện người vay nợ cố tình tẩu tán tài sản thông qua ly hôn giả, chủ nợ có thể:
Khởi kiện ra Tòa án yêu cầu tuyên bố giao dịch ly hôn vô hiệu;
Yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, phong tỏa tài sản liên quan;
Đề nghị cơ quan thi hành án dân sự xác minh, kê biên tài sản đã bị chuyển nhượng bất hợp pháp.
Như vậy, ly hôn giả không giúp trốn nợ, mà còn khiến các bên phải đối mặt với hậu quả pháp lý nghiêm trọng hơn.
Lời khuyên từ góc độ pháp lý
Thay vì sử dụng ly hôn giả để che giấu hoặc trốn nghĩa vụ, người đang gặp khó khăn tài chính nên:
Thỏa thuận giãn nợ, khoanh nợ hoặc thanh toán theo lộ trình với chủ nợ;
Tái cơ cấu tài chính thông qua pháp nhân hoặc cá nhân khác hợp pháp;
Trường hợp mất khả năng thanh toán, có thể yêu cầu Tòa án tuyên bố phá sản (nếu là doanh nghiệp) theo đúng quy định.
Ly hôn chỉ nên được thực hiện khi mâu thuẫn hôn nhân thực sự không thể hàn gắn, không nên lợi dụng pháp luật để trục lợi.
Kết luận: “Ly hôn giả” – hành vi trái luật, hậu quả thật
Việc ly hôn giả không chỉ làm sai lệch bản chất của pháp luật hôn nhân mà còn đe dọa trực tiếp đến quyền lợi và tự do cá nhân của người thực hiện. Dù có mục đích “né nợ” hay “bảo vệ tài sản”, đây vẫn là hành vi bất hợp pháp, có thể bị xử lý hình sự và hủy toàn bộ hiệu lực pháp lý của bản án ly hôn.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
