Trong các quan hệ dân sự và thương mại, việc một bên đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không có lý do chính đáng thường dẫn đến nhiều tranh chấp về bồi thường thiệt hại. Không ít người lầm tưởng rằng chỉ cần gửi thông báo chấm dứt là hợp đồng sẽ tự hết hiệu lực, nhưng thực tế pháp luật quy định rất chặt chẽ về điều kiện và hệ quả. Khi việc chấm dứt không hợp lệ, bên vi phạm phải chịu trách nhiệm tài chính đáng kể và có thể bị yêu cầu khôi phục quyền lợi cho bên còn lại. Bài viết dưới đây phân tích rõ nghĩa vụ bồi thường và cách xử lý khi rơi vào tình huống bị đơn phương chấm dứt hợp đồng trái luật.
>>> Xem thêm: Dịch vụ hỗ trợ khách hàng của văn phòng công chứng có tốt không?
1. Khi nào được xem là đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật?
Theo “Điều 428 Bộ luật Dân sự 2015”, một bên chỉ được đơn phương chấm dứt hợp đồng khi:
-
Có căn cứ pháp luật cho phép; hoặc
-
Trong hợp đồng có thỏa thuận rõ quyền chấm dứt;
-
Hoặc bên kia vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ.
Nếu việc chấm dứt không thuộc những trường hợp trên, đó được coi là đơn phương chấm dứt trái luật, làm phát sinh trách nhiệm bồi thường.
Một hành vi cũng bị coi là trái pháp luật nếu:
-
Bên chấm dứt không thông báo cho bên còn lại theo đúng thời hạn; hoặc
-
Tự ý dừng hợp đồng mà không đưa ra lý do hợp lệ.
>>> Xem thêm: Thủ tục chuyển nhượng đất đai thuận tiện hơn khi có dịch vụ sổ đỏ hỗ trợ
2. Nghĩa vụ bồi thường khi đơn phương chấm dứt hợp đồng trái luật
2.1. Bồi thường thiệt hại thực tế
Theo “Điều 360 và Điều 361 Bộ luật Dân sự 2015”, bên chấm dứt trái luật phải bồi thường toàn bộ thiệt hại, bao gồm:
-
Thiệt hại về tài sản, vật chất;
-
Chi phí đã bỏ ra để chuẩn bị thực hiện hợp đồng;
-
Khoản lợi ích mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu hợp đồng tiếp tục.
Các thiệt hại này phải có chứng cứ chứng minh rõ ràng.
2.2. Hoàn trả những gì đã nhận
Nếu hợp đồng đang trong quá trình thực hiện, “Điều 428 khoản 2” quy định bên chấm dứt trái luật phải:
-
Hoàn trả tài sản, tiền, hàng hóa đã nhận;
-
Thanh toán phần nghĩa vụ chưa thực hiện nhưng đã nhận lợi ích.
>>> Xem thêm: Cách lập văn bản khai nhận di sản khi làm công chứng thừa kế
2.3. Phạt vi phạm (nếu có thỏa thuận)
Đối với hợp đồng dân sự: chỉ áp dụng khi có ghi nhận trong hợp đồng.
Đối với hợp đồng thương mại: theo “Luật Thương mại 2005”, mức phạt vi phạm có thể lên đến 8% giá trị nghĩa vụ vi phạm.
3. Quyền của bên bị chấm dứt trái pháp luật
Người bị đơn phương chấm dứt trái luật có quyền:
3.1. Yêu cầu tiếp tục thực hiện hợp đồng
Nếu vẫn còn nhu cầu và hợp đồng có thể tiếp tục được, bên bị vi phạm có quyền yêu cầu tiếp tục thực hiện đúng nội dung đã thỏa thuận.
3.2. Yêu cầu bồi thường thiệt hại
Bao gồm toàn bộ thiệt hại vật chất, lợi ích bị mất và chi phí khắc phục hậu quả.
3.3. Khởi kiện tại Tòa hoặc Trọng tài
Căn cứ theo “Bộ luật Tố tụng dân sự 2015” hoặc Trọng tài thương mại nếu hợp đồng có điều khoản trọng tài.
3.4. Yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời
Ví dụ: phong tỏa tài khoản, tạm dừng chuyển dịch tài sản để đảm bảo việc bồi thường.
>>> Xem thêm: Làm thế nào để đảm bảo Công chứng di chúc hợp pháp với mọi loại tài sản
4. Các tình huống thực tế thường gặp
-
Bên thuê tự ý hủy hợp đồng thuê nhà khi chưa hết thời hạn và không có lý do chính đáng.
-
Doanh nghiệp tự ý dừng hợp đồng cung cấp dịch vụ dù không có vi phạm từ phía khách hàng.
-
Bên mua hủy hợp đồng mua bán khi giá thị trường giảm, gây thiệt hại cho bên bán.
Những trường hợp này đều có thể làm phát sinh nghĩa vụ bồi thường.
>>> Xem thêm: Tất tần tật về công chứng nhà đất bạn cần biết trước khi giao dịch
5. Làm gì khi bị đơn phương chấm dứt hợp đồng trái luật?
5.1. Thu thập và lưu giữ chứng cứ
Hợp đồng, tin nhắn, email, biên bản làm việc, hóa đơn… là cơ sở quan trọng để chứng minh thiệt hại.
5.2. Gửi văn bản yêu cầu giải quyết và bồi thường
Văn bản này là chứng cứ thể hiện bạn đã yêu cầu bên kia thực hiện nghĩa vụ.
5.3. Thương lượng trước khi khởi kiện
Giải pháp này tiết kiệm chi phí và thời gian cho cả hai bên.
5.4. Khởi kiện nếu thương lượng không thành
Khi khởi kiện, bạn có thể yêu cầu bồi thường, phạt vi phạm, và các quyền hợp pháp khác.
6. Lời khuyên để tránh rủi ro khi giao kết hợp đồng
-
Luôn quy định rõ điều kiện chấm dứt hợp đồng và mức phạt.
-
Thể hiện cụ thể lý do hợp lệ để được đơn phương chấm dứt.
-
Ghi nhận quy trình thông báo trước khi chấm dứt.
-
Lưu trữ mọi tài liệu giao dịch để làm chứng cứ khi cần.
Kết luận
Việc đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không có lý do hợp pháp có thể dẫn đến nghĩa vụ bồi thường lớn và ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín, tài chính của bên vi phạm. Hiểu rõ căn cứ chấm dứt và trách nhiệm pháp lý là cách tốt nhất để hạn chế rủi ro và bảo vệ quyền lợi của mình.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Các bài viết liên quan:
>>> Vi bằng có giá trị pháp lý thế nào? – Giải đáp từ chuyên gia
>>> Bồi thường thiệt hại khi bị lấn chiếm đất: Quy định mới nhất
>>> Các trường hợp đặc biệt nên dùng dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói để tiết kiệm công sức
>>> Hướng dẫn thủ tục đăng ký kết hôn với người đang công tác tại nước ngoài
>>> Văn phòng công chứng Hà Nội cung cấp dịch vụ sao y, chứng thực bản chính
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
- Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
- Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
- Hotline: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com
