Nghi ngờ giao dịch giả mạo: Công chứng viên xử lý thế nào?

Từ chối công chứng trong trường hợp nghi ngờ giao dịch giả mạo là một trong những quyền và nghĩa vụ quan trọng của công chứng viên nhằm bảo đảm an toàn pháp lý cho các giao dịch dân sự. Trên thực tế, không ít hồ sơ công chứng có dấu hiệu giả mạo về chủ thể, chữ ký, ý chí hoặc nội dung giao dịch, buộc công chứng viên phải dừng việc công chứng. Khi xuất hiện nghi ngờ giao dịch giả mạo, việc tiếp tục công chứng không chỉ làm phát sinh rủi ro cho các bên mà còn có thể dẫn đến trách nhiệm pháp lý nghiêm trọng. Do đó, nhận diện và xử lý đúng các dấu hiệu giả mạo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong hoạt động công chứng.

>>> Xem thêm: Giải mã quy trình xử lý hợp đồng tại văn phòng công chứng

1. Khái niệm giao dịch giả mạo trong hoạt động công chứng

Giao dịch giả mạo trong lĩnh vực công chứng được hiểu là giao dịch có một hoặc nhiều yếu tố không phản ánh đúng sự thật khách quan, bao gồm:

Giả mạo chủ thể tham gia giao dịch
Giả mạo chữ ký, điểm chỉ hoặc giấy tờ nhân thân
Giả mạo ý chí tự nguyện của các bên
Giả mạo nội dung giao dịch nhằm tạo ra hậu quả pháp lý không có thật

Khi công chứng viên có căn cứ hợp lý để nghi ngờ giao dịch giả mạo, việc từ chối công chứng là yêu cầu bắt buộc.

2. Các dấu hiệu thường gặp làm phát sinh nghi ngờ giao dịch giả mạo

Trong thực tiễn, nghi ngờ giao dịch giả mạo thường xuất hiện khi có các dấu hiệu như:

Chữ ký trong hợp đồng không thống nhất với chữ ký trong giấy tờ tùy thân
Người yêu cầu công chứng không nắm được nội dung cơ bản của giao dịch
Giấy tờ pháp lý có dấu hiệu bị làm giả, chỉnh sửa, sao chép không hợp lệ
Có người thứ ba can thiệp, điều khiển việc ký kết hợp đồng

Ví dụ minh họa:
“Người ký hợp đồng không giải thích được nguồn gốc tài sản và phủ nhận chữ ký trong các giấy tờ liên quan”.

3. Căn cứ pháp lý để từ chối công chứng khi nghi ngờ giao dịch giả mạo

Việc từ chối công chứng trong trường hợp nghi ngờ giao dịch giả mạo được đặt trên các căn cứ pháp lý sau:

Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự, trong đó yêu cầu ý chí tự nguyện và chủ thể hợp pháp
Các quy định của Bộ luật Dân sự 2015 về giao dịch dân sự vô hiệu do giả mạo chủ thể hoặc ý chí
Điều 44 Luật Công chứng 2024 cho phép công chứng viên từ chối công chứng khi có căn cứ cho rằng hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật hoặc không bảo đảm tính xác thực

Xem thêm: Quy định về ký, điểm chỉ, lăn tay trong văn bản công chứng

Như vậy, chỉ cần tồn tại nghi ngờ giao dịch giả mạo có căn cứ, công chứng viên không được tiếp tục công chứng.

>>> Xem thêm: Công chứng ngoài giờ hành chính xử lý hợp đồng chuyển nhượng cả tối, chiều muộn

4. Mức độ “nghi ngờ” trong đánh giá của công chứng viên

Pháp luật không yêu cầu công chứng viên phải chứng minh giao dịch chắc chắn là giả mạo, mà chỉ cần:

Có dấu hiệu bất thường khách quan
Có mâu thuẫn giữa lời khai, giấy tờ và hành vi của các bên
Không thể xác minh được tính xác thực của toàn bộ giao dịch

Trong trường hợp này, nghi ngờ giao dịch giả mạo đã đủ để làm phát sinh quyền từ chối công chứng.

Ví dụ minh họa:
“Người ký hợp đồng thừa nhận chỉ ký theo yêu cầu của người khác và không biết rõ nội dung văn bản”.

5. Phân biệt nghi ngờ giao dịch giả mạo với rủi ro pháp lý thông thường

Cần phân biệt:

Nghi ngờ giao dịch giả mạo: xuất phát từ dấu hiệu không trung thực, không xác thực của chủ thể, giấy tờ hoặc ý chí
Rủi ro pháp lý thông thường: liên quan đến khả năng phát sinh tranh chấp trong tương lai nhưng giao dịch hiện tại vẫn hợp pháp

Chỉ trong trường hợp thứ nhất, công chứng viên mới bắt buộc phải từ chối công chứng.

>>> Xem thêm: Chia sẻ bí quyết chọn dịch vụ sổ đỏ để tránh phát sinh chi phí ẩn

6. Hệ quả pháp lý nếu vẫn công chứng khi có nghi ngờ giao dịch giả mạo

Nếu công chứng viên vẫn thực hiện công chứng khi đã có nghi ngờ giao dịch giả mạo, các hậu quả pháp lý có thể xảy ra gồm:

Giao dịch bị Tòa án tuyên vô hiệu do giả mạo
Văn bản công chứng bị hủy theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật
Công chứng viên phải bồi thường thiệt hại nếu có lỗi trong việc xác minh hồ sơ
Phát sinh trách nhiệm kỷ luật hoặc trách nhiệm pháp lý khác

Những hậu quả này ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và tính an toàn của hoạt động công chứng.

7. Ý nghĩa của việc từ chối công chứng khi nghi ngờ giao dịch giả mạo

Việc từ chối công chứng trong trường hợp nghi ngờ giao dịch giả mạo có ý nghĩa:

Ngăn chặn hành vi gian dối, lợi dụng hình thức công chứng
Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan
Góp phần bảo đảm sự minh bạch, trung thực trong các giao dịch dân sự

Xem thêm: 5 lưu ý công chứng hợp đồng giúp bạn tránh bị lừa khi mua xe máy cũ

Đây là cơ chế phòng ngừa rủi ro pháp lý mang tính cốt lõi của nghề công chứng.

8. Kết luận

Từ chối công chứng trong trường hợp nghi ngờ giao dịch giả mạo là yêu cầu tất yếu nhằm bảo đảm tính xác thực và hợp pháp của giao dịch. Khi xuất hiện nghi ngờ giao dịch giả mạo, công chứng viên không chỉ có quyền mà còn có nghĩa vụ từ chối công chứng để phòng ngừa hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Đối với người dân, việc trung thực trong hồ sơ và ý chí giao dịch là điều kiện tiên quyết để hợp đồng được công chứng hợp pháp và an toàn.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Công chứng giấy ủy quyền nhận tiền thay người ở nước ngoài

>>> Khi nào cần công chứng văn bản từ chối nhận di sản?

>>> Các ngôn ngữ phổ biến trong dịch thuật công chứng hiện nay

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội có đội ngũ công chứng viên giàu kinh nghiệm

>>> Công chứng tặng cho nhà đất giữa cha mẹ và con cần giấy tờ gì?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.