Trong thực tế, nhiều trường hợp người mất không để lại di chúc, khiến các thành viên trong gia đình bối rối khi thực hiện thủ tục chia tài sản. Khi đó, việc công chứng di sản không di chúc trở thành bước bắt buộc để xác lập quyền thừa kế hợp pháp và tránh tranh chấp. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết quy trình công chứng, cách chia di sản theo pháp luật và những lưu ý thực tế giúp bạn thực hiện nhanh chóng, đúng quy định.
>>> Xem thêm: Chuyên gia chia sẻ: Cách chọn văn phòng công chứng tránh rủi ro pháp lý
Khái niệm công chứng di sản không di chúc
Công chứng di sản không di chúc là việc công chứng viên chứng nhận văn bản khai nhận hoặc thỏa thuận phân chia di sản thừa kế trong trường hợp người chết không có di chúc, dựa trên quy định của Bộ luật Dân sự về hàng thừa kế.
Mục đích của công chứng là:
-
Xác nhận tính hợp pháp của quyền thừa kế;
-
Là căn cứ pháp lý để sang tên tài sản thừa kế;
-
Giảm nguy cơ phát sinh tranh chấp giữa các đồng thừa kế.
Xác định người thừa kế khi không có di chúc
Khi không có di chúc, việc chia di sản phải tuân theo hàng thừa kế được quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015.
Hàng thừa kế thứ nhất gồm:
-
Vợ, chồng của người chết;
-
Cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi;
-
Con đẻ, con nuôi hợp pháp.
Hàng thừa kế thứ hai (chỉ được hưởng nếu không còn ai ở hàng thứ nhất):
-
Ông bà nội, ông bà ngoại;
-
Anh, chị, em ruột của người chết;
-
Cháu ruột (con của anh, chị, em ruột) của người chết.
Hàng thừa kế thứ ba:
-
Cụ nội, cụ ngoại;
-
Bác, chú, cậu, cô, dì ruột của người chết;
-
Cháu ruột của người chết (là con của bác, chú, cô, dì ruột).
Những người cùng hàng thừa kế sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau theo quy định pháp luật.
>>> Xem thêm: Công chứng uỷ quyền cho người nước ngoài khi giao dịch tại Việt Nam
Hồ sơ cần chuẩn bị khi công chứng di sản không di chúc
Để thực hiện công chứng di sản không di chúc, người yêu cầu cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ sau:
-
Giấy chứng tử của người để lại di sản;
-
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản:
-
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở (sổ đỏ);
-
Giấy đăng ký xe, cổ phiếu, sổ tiết kiệm, hợp đồng bảo hiểm… (nếu có).
-
-
Giấy tờ chứng minh mối quan hệ thừa kế, gồm:
-
Giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, đăng ký kết hôn, quyết định nhận con nuôi…
-
-
Giấy tờ tùy thân của tất cả người thừa kế: CMND/CCCD, hộ chiếu.
-
Giấy xác nhận nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản (do UBND cấp xã xác nhận).
Quy trình công chứng di sản không có di chúc
Bước 1: Nộp hồ sơ tại tổ chức hành nghề công chứng
Người thừa kế nộp toàn bộ hồ sơ tại văn phòng công chứng nơi có bất động sản (đối với tài sản là nhà đất), hoặc nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản.
Bước 2: Công chứng viên kiểm tra và tiếp nhận hồ sơ
Công chứng viên kiểm tra tính pháp lý của hồ sơ. Nếu hợp lệ, hồ sơ sẽ được niêm yết công khai trong 15 ngày tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người chết.
Bước 3: Niêm yết công khai hồ sơ
Trong thời gian niêm yết, nếu không có tranh chấp, khiếu nại, công chứng viên tiếp tục bước lập văn bản khai nhận hoặc thỏa thuận phân chia di sản.
Bước 4: Lập và ký văn bản công chứng
Các đồng thừa kế cùng có mặt tại văn phòng công chứng để ký trước mặt công chứng viên. Nếu có người thừa kế ở xa, họ có thể ủy quyền hợp pháp cho người khác thực hiện thay.
Bước 5: Nhận bản chính văn bản công chứng
Sau khi công chứng xong, mỗi người thừa kế được nhận bản chính văn bản khai nhận hoặc thỏa thuận phân chia di sản, dùng để thực hiện thủ tục sang tên tài sản.
>>> Xem thêm: Tại sao nên chọn văn phòng uy tín cho dịch vụ sang tên sổ đỏ?
Cách chia di sản khi công chứng không có di chúc
Theo Điều 659 Bộ luật Dân sự 2015, di sản được chia theo nguyên tắc:
-
Những người cùng hàng thừa kế được hưởng phần bằng nhau.
-
Nếu người thừa kế chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản, phần của họ được chuyển cho con của họ (thừa kế thế vị).
-
Nếu có người từ chối nhận di sản hoặc bị truất quyền thừa kế, phần của họ được chia cho những người còn lại trong cùng hàng.
Ví dụ:
Ông A mất không để lại di chúc, tài sản là 1 căn nhà trị giá 3 tỷ đồng. Ông có vợ là bà B và 2 con là C, D. → Khi đó, 3 người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, mỗi người được hưởng 1 tỷ đồng (phần bằng nhau).
Thời hạn giải quyết công chứng di sản không di chúc
Thời gian công chứng thường kéo dài khoảng 17 – 22 ngày làm việc, bao gồm:
-
01 – 02 ngày kiểm tra hồ sơ;
-
15 ngày niêm yết công khai;
-
01 – 05 ngày lập và ký văn bản công chứng.
Nếu hồ sơ có yếu tố nước ngoài hoặc nhiều loại tài sản, thời hạn có thể kéo dài hơn.
Một số lưu ý quan trọng khi công chứng di sản không di chúc
-
Tất cả người thừa kế hợp pháp phải cùng ký trong văn bản công chứng (hoặc ủy quyền hợp pháp cho người khác).
-
Nếu có người thừa kế chưa đủ 18 tuổi, cần có người đại diện hợp pháp ký thay.
-
Không thể công chứng nếu đang có tranh chấp về quyền thừa kế hoặc tài sản.
-
Nên chuẩn bị bản sao chứng thực hợp lệ của toàn bộ giấy tờ để tránh bị trả hồ sơ.
-
Sau khi công chứng xong, người thừa kế cần thực hiện sang tên tài sản tại cơ quan đăng ký có thẩm quyền (Văn phòng đăng ký đất đai, ngân hàng…).
Kết luận
Công chứng di sản không di chúc là thủ tục bắt buộc để xác định quyền thừa kế hợp pháp khi người chết không để lại di chúc. Việc thực hiện đúng quy trình, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và thống nhất giữa các đồng thừa kế sẽ giúp quá trình công chứng diễn ra thuận lợi, tránh kéo dài hoặc phát sinh tranh chấp. Trong trường hợp có yếu tố phức tạp như người thừa kế ở nước ngoài hoặc tài sản đa dạng, bạn nên liên hệ trước với văn phòng công chứng uy tín để được hướng dẫn chi tiết, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Các bài viết liên quan:
>>> Công chứng hợp đồng mua bán tài sản đấu giá trong vụ án dân sự
>>> Quy trình tòa án giải quyết vụ án ly hôn chi tiết từng bước
>>> Văn phòng công chứng Hà Nội phục vụ công chứng gấp, lấy ngay trong ngày
>>> Công chứng ngoài trụ sở tại nhà riêng – An toàn, tiện ích
>>> Công chứng văn bản chấm dứt hợp đồng hướng dẫn chi tiết & thủ tục
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
- Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
- Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
- Hotline: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com
