Trong nhiều trường hợp, di sản thừa kế không phải là nhà đất hay tài sản hữu hình mà là các quyền tài sản phát sinh từ quan hệ nghĩa vụ, điển hình là quyền đòi nợ. Việc công chứng văn bản nhận “thừa kế quyền đòi nợ” có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm xác lập tư cách chủ thể hợp pháp cho người thừa kế khi yêu cầu bên có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ thanh toán. Tuy nhiên, do quyền đòi nợ mang tính vô hình và phụ thuộc vào quan hệ nghĩa vụ trước đó, việc công chứng loại di sản này đặt ra nhiều yêu cầu chặt chẽ về chứng cứ và trình tự pháp lý. Bài viết dưới đây phân tích toàn diện cơ sở pháp lý và thủ tục công chứng văn bản nhận thừa kế quyền đòi nợ theo pháp luật Việt Nam hiện hành.
>>> Xem thêm: Khi nào nên đổi sang văn phòng công chứng khác để đảm bảo quyền lợi?
1. Quyền đòi nợ có phải là di sản thừa kế hay không?
Theo “Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015”, tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Quyền đòi nợ phát sinh từ hợp đồng vay, hợp đồng mua bán, hợp đồng dịch vụ hoặc các nghĩa vụ dân sự khác chính là một dạng quyền tài sản.
Căn cứ “Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015”, cá nhân có quyền để lại di sản là tài sản thuộc sở hữu hợp pháp của mình. Do đó, nếu tại thời điểm mở thừa kế, người chết đang là chủ thể có quyền yêu cầu người khác thanh toán một khoản tiền hoặc thực hiện nghĩa vụ, thì quyền đòi nợ đó được xác định là di sản và có thể được thừa kế.
>>> Xem thêm: Đánh giá chất lượng dịch vụ sang tên sổ đỏ tại các văn phòng công chứng
2. Đặc điểm pháp lý của thừa kế quyền đòi nợ
Thừa kế quyền đòi nợ có một số đặc điểm pháp lý đặc thù:
-
Là di sản vô hình, không gắn với tài sản cụ thể;
-
Phụ thuộc vào hiệu lực của quan hệ nghĩa vụ gốc;
-
Có thể gắn liền với thời hiệu khởi kiện hoặc yêu cầu thực hiện nghĩa vụ.
Theo “Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015”, người thừa kế được hưởng quyền tài sản của người chết nhưng đồng thời cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản để lại.
3. Căn cứ pháp lý công chứng văn bản nhận thừa kế quyền đòi nợ
Việc công chứng văn bản nhận thừa kế quyền đòi nợ được thực hiện trên cơ sở các quy định sau:
-
“Bộ luật Dân sự 2015”;
-
“Luật Công chứng 2014”;
-
Hợp đồng hoặc văn bản xác lập quyền đòi nợ;
-
Di chúc hợp pháp hoặc quy định thừa kế theo pháp luật.
Theo “Điều 634 Bộ luật Dân sự 2015”, di sản bao gồm tài sản riêng của người chết và phần tài sản của người chết trong tài sản chung, trong đó bao gồm cả quyền tài sản.
4. Hồ sơ công chứng văn bản nhận thừa kế quyền đòi nợ
4.1. Giấy tờ về người để lại di sản
-
Giấy chứng tử;
-
Di chúc hợp pháp (nếu có).
4.2. Giấy tờ chứng minh quyền đòi nợ
-
Hợp đồng vay tài sản, hợp đồng mua bán, hợp đồng dịch vụ;
-
Giấy biên nhận nợ, cam kết trả nợ;
-
Bản án, quyết định của Tòa án (nếu quyền đòi nợ đã được xác định bằng phán quyết);
-
Tài liệu chứng minh khoản nợ chưa được thanh toán.
4.3. Giấy tờ của người thừa kế
-
Giấy tờ tùy thân;
-
Tài liệu chứng minh quan hệ thừa kế.
>>> Xem thêm: Quy trình chuẩn khi công chứng mua bán nhà tránh rủi ro pháp lý
5. Trình tự công chứng văn bản nhận thừa kế quyền đòi nợ
5.1. Xác minh quan hệ thừa kế và phạm vi di sản
Công chứng viên kiểm tra tính hợp pháp của di chúc hoặc xác định hàng thừa kế theo pháp luật, đồng thời xác định rõ quyền đòi nợ có thuộc di sản hay không.
5.2. Thẩm tra hiệu lực của quyền đòi nợ
Công chứng viên xem xét:
-
Quan hệ nghĩa vụ còn hiệu lực hay đã chấm dứt;
-
Thời hiệu yêu cầu thực hiện nghĩa vụ;
-
Có tranh chấp liên quan đến khoản nợ hay không.
Theo “Điều 422 Bộ luật Dân sự 2015”, nghĩa vụ chấm dứt trong một số trường hợp nhất định, nếu nghĩa vụ đã chấm dứt thì quyền đòi nợ không còn là di sản.
5.3. Niêm yết việc nhận thừa kế
Theo “Luật Công chứng 2014”, việc nhận di sản phải được niêm yết công khai tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản nhằm phòng ngừa tranh chấp.
5.4. Lập và ký văn bản công chứng
Văn bản công chứng phải ghi rõ:
-
Thông tin khoản nợ;
-
Chủ thể có nghĩa vụ trả nợ;
-
Phạm vi quyền đòi nợ mà người thừa kế được hưởng;
-
Cam kết không tranh chấp.
6. Giá trị pháp lý của văn bản công chứng nhận thừa kế quyền đòi nợ
Theo “Điều 5 Luật Công chứng 2014”, văn bản công chứng có giá trị chứng cứ và giá trị thi hành. Văn bản công chứng nhận thừa kế quyền đòi nợ là căn cứ để:
-
Người thừa kế thay thế người chết trở thành chủ thể có quyền yêu cầu thanh toán;
-
Thực hiện khởi kiện hoặc yêu cầu thi hành án (nếu có bản án);
-
Làm việc hợp pháp với bên có nghĩa vụ trả nợ.
7. Nghĩa vụ tài chính và rủi ro pháp lý cần lưu ý
Theo “Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015”, người thừa kế có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ tài sản của người chết trong phạm vi di sản, bao gồm:
-
Nghĩa vụ thuế phát sinh;
-
Chi phí liên quan đến việc xác lập, thu hồi khoản nợ.
Rủi ro thường gặp:
-
Khoản nợ đã hết thời hiệu khởi kiện;
-
Bên có nghĩa vụ mất khả năng thanh toán;
-
Hợp đồng vay hoặc giấy nhận nợ không hợp lệ.
8. Lưu ý thực tiễn khi công chứng thừa kế quyền đòi nợ
-
Cần kiểm tra kỹ hiệu lực pháp lý của giấy tờ xác lập khoản nợ;
-
Nên xác định rõ giá trị và tình trạng thực tế của khoản nợ trước khi công chứng;
-
Trường hợp có nhiều người thừa kế, cần làm rõ tỷ lệ quyền đòi nợ của từng người;
-
Nếu có tranh chấp, công chứng viên có quyền từ chối công chứng.
Theo “Điều 44 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên được quyền từ chối công chứng nếu có căn cứ cho rằng giao dịch vi phạm pháp luật hoặc có tranh chấp.
Kết luận
Công chứng văn bản nhận thừa kế quyền đòi nợ là bước pháp lý quan trọng để hợp pháp hóa việc chuyển giao quyền tài sản vô hình từ người đã chết sang người thừa kế. Việc thực hiện đúng trình tự, chuẩn bị đầy đủ chứng cứ về khoản nợ và tuân thủ quy định pháp luật sẽ giúp người thừa kế bảo vệ quyền lợi của mình một cách hiệu quả. Trong các trường hợp khoản nợ phức tạp hoặc có nguy cơ tranh chấp, việc tham vấn công chứng viên hoặc luật sư chuyên sâu là giải pháp cần thiết.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Các bài viết liên quan:
>>> Tách thửa đất do Nhà nước quản lý: Ai được phép làm?
>>> Tranh chấp đất liền kề: thủ tục đo đạc và xác minh mốc giới
>>> Công chứng văn bản chấm dứt hợp đồng chấm dứt hợp tác kinh doanh
>>> Văn phòng công chứng Hà Nội hướng dẫn công chứng hợp đồng bảo lãnh vay vốn
>>> Chi tiết bảng phí công chứng theo từng giá trị tài sản giao dịch
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
- Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
- Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
- Hotline: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com
