Công chứng văn bản phân chia di sản khi có tranh chấp

Trong thực tế, nhiều vụ việc thừa kế phát sinh mâu thuẫn giữa các đồng thừa kế về phần di sản, giá trị tài sản hoặc quyền sử dụng đất. Khi đó, việc công chứng di sản tranh chấp không thể thực hiện như thông thường. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định pháp luật, điều kiện công chứng, cách xử lý khi có tranh chấp, và ví dụ thực tế để nắm rõ quy trình đúng luật.

>>> Xem thêm: Cần dịch vụ công chứng chuyên nghiệp, hãy chọn văn phòng công chứng.

⚖️ 1. Căn cứ pháp lý về công chứng di sản tranh chấp

Theo quy định pháp luật hiện hành, việc công chứng văn bản phân chia di sản khi có tranh chấp được điều chỉnh bởi:

Bộ luật Dân sự 2015:
- Điều 609 – 611: Quy định quyền thừa kế, người thừa kế, thời điểm mở thừa kế.
- Điều 659: Phân chia di sản theo thỏa thuận của các đồng thừa kế.
Luật Công chứng 2014, sửa đổi bổ sung bởi Luật Công chứng 2024 (có hiệu lực 01/01/2025):
- Điều 57, 58: Quy định công chứng văn bản khai nhận và phân chia di sản.
- Khoản 4 Điều 57 (sửa đổi): Công chứng viên không được công chứng nếu “di sản hoặc quyền thừa kế đang có tranh chấp”.
Nghị định 29/2015/NĐ-CP: Hướng dẫn chi tiết quy trình niêm yết công khai, tiếp nhận và xử lý yêu cầu công chứng di sản.

👉 Kết luận pháp lý:
Nếu tài sản hoặc phần thừa kế đang có tranh chấp, công chứng viên buộc phải từ chối công chứng. Việc công chứng chỉ được thực hiện sau khi tranh chấp được giải quyết dứt điểm bằng bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án.

🧩 2. Khi nào được xem là “di sản có tranh chấp”?

Theo thực tiễn công chứng, công chứng di sản tranh chấp không thể thực hiện khi:

Có khiếu nại, tố cáo, đơn tranh chấp gửi đến cơ quan công chứng hoặc UBND địa phương liên quan đến tài sản.
Có một hoặc nhiều người thừa kế phản đối việc phân chia hoặc không đồng ý ký vào văn bản phân chia.
Có vụ án dân sự đang được Tòa án thụ lý về cùng tài sản hoặc quyền thừa kế.
Tài sản để lại chưa rõ quyền sở hữu (ví dụ: sổ đỏ đứng tên người khác, đang thế chấp, hoặc bị kê biên).

👉 Trong những trường hợp trên, văn phòng công chứng chỉ được tiếp nhận hồ sơ nhưng sẽ tạm dừng công chứng, chờ kết quả giải quyết của cơ quan có thẩm quyền.

>>> Xem thêm: Bạn cần sang tên gấp để vay vốn ngân hàng? Dịch vụ làm sổ hồng có thể giúp hoàn tất trong thời gian ngắn nhất.

🏢 3. Cách xử lý và quy trình thực hiện khi có tranh chấp di sản

3.1. Bước 1: Hòa giải hoặc giải quyết tại Tòa án

Khi có tranh chấp, các đồng thừa kế nên thực hiện hòa giải tại UBND xã/phường hoặc khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu giải quyết.

Căn cứ: Điều 202 Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024) quy định về hòa giải tranh chấp đất đai.
Sau khi có bản án, quyết định có hiệu lực, các bên mới có thể tiến hành công chứng văn bản phân chia di sản.

Xem thêm: Mới nhất 2023, hướng dẫn thủ tục công chứng hợp đồng mua chung cư

3.2. Bước 2: Nộp hồ sơ yêu cầu công chứng sau khi tranh chấp được giải quyết

Sau khi tranh chấp đã được xử lý, người thừa kế chuẩn bị hồ sơ gồm:

Bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án;
Giấy chứng tử của người để lại di sản;
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế (giấy khai sinh, sổ hộ khẩu…);
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản;
CCCD/CMND của các bên liên quan.

3.3. Bước 3: Thực hiện công chứng tại văn phòng công chứng

Công chứng viên sẽ kiểm tra hồ sơ, tiến hành niêm yết công khai 15 ngày theo Điều 18 Nghị định 29/2015/NĐ-CP.
Nếu không còn tranh chấp phát sinh, các bên được ký văn bản phân chia di sản và nhận bản chính để làm thủ tục sang tên tài sản.

💰 4. Phí công chứng di sản tranh chấp (sau khi giải quyết)

Sau khi có phán quyết Tòa án, việc công chứng được thực hiện như thủ tục thông thường.
Phí được áp dụng theo Thông tư 257/2016/TT-BTC:

Giá trị tài sản	Mức phí công chứng
Dưới 50 triệu đồng	50.000 đồng
50 – 100 triệu đồng	100.000 đồng
100 – 1 tỷ đồng	0,1% giá trị tài sản
1 – 3 tỷ đồng	1 triệu + 0,06% phần vượt 1 tỷ
Trên 3 tỷ đồng	2,2 triệu + 0,05% phần vượt 3 tỷ (tối đa 10 triệu đồng)

Ngoài ra, có thể phát sinh phí niêm yết, sao y hoặc lưu trữ hồ sơ, tùy từng văn phòng công chứng.

>>> Xem thêm: Tiện ích cho người bận rộn – Văn phòng công chứng thứ 7 chủ nhật phục vụ xuyên cuối tuần.

📘 5. Ví dụ thực tế về công chứng di sản tranh chấp

Tình huống minh họa:
Ông T mất năm 2023, để lại 1 căn nhà tại Quận Bình Thạnh, TP.HCM. Ba người con (A, B, C) đều là người thừa kế. Tuy nhiên, ông A cho rằng cha mình từng hứa để lại toàn bộ căn nhà cho ông, còn B và C không đồng ý.

Vì có tranh chấp, Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ từ chối công chứng văn bản phân chia di sản. Sau đó, ba người khởi kiện ra Tòa án nhân dân Quận Bình Thạnh.
Sau gần 8 tháng, Tòa tuyên: căn nhà là di sản chung, chia đều cho ba người.
Khi bản án có hiệu lực, các bên mang bản án cùng hồ sơ đến văn phòng công chứng để lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản.

Xem thêm: Tố cáo hành vi bao chiếm đất công: quy định và quy trình

Kết quả: Văn bản được công chứng hợp pháp. Ba người con hoàn tất thủ tục sang tên đồng sở hữu tại Văn phòng đăng ký đất đai.

✅6. Kết luận

Khi có tranh chấp giữa các đồng thừa kế, công chứng di sản tranh chấp không thể thực hiện cho đến khi vụ việc được giải quyết dứt điểm bằng phán quyết của cơ quan có thẩm quyền.
Để tránh kéo dài, người thừa kế nên:

Chuẩn bị hồ sơ rõ ràng, xác định đúng quyền thừa kế;
Tiến hành hòa giải sớm;
Lựa chọn văn phòng công chứng uy tín để được hướng dẫn đúng quy định.

Việc tuân thủ đầy đủ quy trình không chỉ giúp văn bản có giá trị pháp lý vững chắc, mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tất cả người thừa kế trong tương lai.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Giấy ủy quyền nhận tiền mất có cấp lại bản sao công chứng được không?

>>> Dùng chữ ký điện tử trong văn bản từ chối nhận di sản

>>> Hồ sơ gấp mà chưa kịp công chứng? Hãy ghé Văn phòng công chứng thứ 7 chủ nhật ngay hôm nay!

>>> Dịch vụ công chứng dịch thuật nhanh chóng, đảm bảo chất lượng

>>> Mẫu hợp đồng tặng cho chuẩn pháp luật trước khi công chứng

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.