Nguồn gốc tài sản không rõ: Vì sao bị từ chối công chứng?

Từ chối công chứng vì không xác minh được nguồn gốc tài sản là một trong những trường hợp phổ biến nhưng thường gây nhiều tranh cãi trong thực tiễn công chứng. Khi nguồn gốc tài sản không rõ, công chứng viên không có đủ cơ sở pháp lý để xác nhận quyền định đoạt hợp pháp của người yêu cầu công chứng. Nếu vẫn tiến hành công chứng trong những tình huống này, văn bản công chứng có nguy cơ bị tuyên vô hiệu hoặc bị hủy theo quyết định của Tòa án. Do đó, việc từ chối công chứng không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc.

>>> Xem thêm: Có nên đặt lịch công chứng online tại văn phòng công chứng?

1. Nguồn gốc tài sản trong giao dịch công chứng được hiểu như thế nào?

Nguồn gốc tài sản là căn cứ pháp lý thể hiện quá trình hình thành quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hợp pháp đối với tài sản được đưa vào giao dịch. Trong hoạt động công chứng, việc xác minh nguồn gốc tài sản nhằm làm rõ:

Tài sản được tạo lập từ đâu, theo hình thức nào
Chủ thể hiện tại có quyền sở hữu hoặc quyền định đoạt hợp pháp hay không
Tài sản có đang chịu hạn chế quyền, tranh chấp hoặc nghĩa vụ pháp lý nào khác

Nếu không xác minh được các yếu tố này, tài sản được coi là có nguồn gốc không rõ ràng.

2. Khi nào được coi là “nguồn gốc tài sản không rõ”?

Nguồn gốc tài sản bị coi là không rõ khi rơi vào một trong các trường hợp sau:

Không có giấy tờ chứng minh quyền sở hữu, quyền sử dụng theo quy định pháp luật
Giấy tờ tài sản không thống nhất, thiếu liên kết về thời gian hoặc chủ thể
Tài sản hình thành qua nhiều giao dịch nhưng không có căn cứ chuyển dịch hợp pháp
Có dấu hiệu tài sản do chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật mà có

Ví dụ minh họa:
“Người yêu cầu công chứng chuyển nhượng nhà ở nhưng không xuất trình được giấy tờ chứng minh việc nhận chuyển nhượng hợp pháp từ chủ sở hữu trước đó”.

>>> Xem thêm: Dịch vụ sổ đỏ tiết kiệm chi phí, tối ưu thời gian cho khách hàng

3. Căn cứ pháp lý để từ chối công chứng khi không xác minh được nguồn gốc tài sản

Việc từ chối công chứng trong trường hợp nguồn gốc tài sản không rõ được đặt trên các căn cứ pháp lý sau:

Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 quy định giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi chủ thể có quyền định đoạt hợp pháp đối với tài sản
Các quy định của Bộ luật Dân sự 2015 về xác lập, thực hiện quyền sở hữu
Điều 44 Luật Công chứng 2024 quy định công chứng viên có nghĩa vụ kiểm tra tính hợp pháp của tài sản và được quyền từ chối công chứng khi không đủ căn cứ

Xem thêm: Có cần xuất hóa đơn khi đơn hàng có mệnh giá dưới 200.000 đồng không?

Khi không làm rõ được nguồn gốc tài sản, công chứng viên không thể bảo đảm tính hợp pháp của hợp đồng.

4. Trách nhiệm xác minh nguồn gốc tài sản của công chứng viên

Công chứng viên không chỉ tiếp nhận hồ sơ mà còn phải:

Kiểm tra tính hợp pháp, tính liên tục của giấy tờ tài sản
Đối chiếu thông tin về chủ thể, thời điểm và hình thức xác lập quyền
Yêu cầu người yêu cầu công chứng bổ sung, làm rõ tài liệu khi có nghi vấn

Trong trường hợp các bên không thể chứng minh được nguồn gốc tài sản, công chứng viên buộc phải từ chối công chứng.

Ví dụ minh họa:
“Hồ sơ thể hiện tài sản được chuyển giao bằng giấy viết tay qua nhiều đời chủ, không có căn cứ pháp lý xác lập quyền sở hữu”.

5. Phân biệt nguồn gốc tài sản không rõ với hồ sơ tài sản chưa đầy đủ

Cần phân biệt rõ:

Nguồn gốc tài sản không rõ: không xác định được căn cứ pháp lý hình thành quyền sở hữu hoặc quyền định đoạt
Hồ sơ tài sản chưa đầy đủ: có căn cứ pháp lý nhưng thiếu một số giấy tờ có thể bổ sung

Chỉ trong trường hợp thứ nhất, công chứng viên mới bắt buộc phải từ chối công chứng để bảo đảm an toàn pháp lý.

>>> Xem thêm: Làm mất giấy tờ tùy thân có ảnh hưởng đến thủ tục đăng ký kết hôn không?

6. Hậu quả pháp lý nếu vẫn công chứng khi nguồn gốc tài sản không rõ

Nếu công chứng viên vẫn tiến hành công chứng khi không xác minh được nguồn gốc tài sản, các hậu quả pháp lý có thể phát sinh gồm:

Hợp đồng bị Tòa án tuyên vô hiệu do vi phạm điều kiện về chủ thể và đối tượng
Văn bản công chứng bị hủy theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật
Công chứng viên có thể phải bồi thường thiệt hại nếu có lỗi và gây hậu quả

Những rủi ro này ảnh hưởng trực tiếp đến các bên giao dịch và uy tín nghề công chứng.

7. Ý nghĩa của việc từ chối công chứng trong trường hợp này

Từ chối công chứng vì không xác minh được nguồn gốc tài sản có ý nghĩa quan trọng:

Ngăn chặn việc hợp thức hóa các giao dịch tiềm ẩn yếu tố trái pháp luật
Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên và người liên quan
Góp phần bảo đảm tính minh bạch, an toàn cho thị trường giao dịch dân sự

Xem thêm: Chứng thực giấy ủy quyền có cần cả 2 bên phải có mặt không?

Đây là cơ chế sàng lọc cần thiết nhằm duy trì giá trị pháp lý của hoạt động công chứng.

8. Kết luận

Từ chối công chứng vì không xác minh được nguồn gốc tài sản là yêu cầu bắt buộc trong hoạt động công chứng theo pháp luật hiện hành. Khi nguồn gốc tài sản không rõ, công chứng viên không thể xác nhận quyền định đoạt hợp pháp và không được phép tiếp tục công chứng hợp đồng. Việc từ chối công chứng trong trường hợp này không làm cản trở giao dịch, mà là biện pháp bảo vệ trật tự pháp lý và phòng ngừa rủi ro tranh chấp về sau.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Công chứng giấy ủy quyền nhận tiền thay người ở nước ngoài

>>> Khi nào cần công chứng văn bản từ chối nhận di sản?

>>> Các ngôn ngữ phổ biến trong dịch thuật công chứng hiện nay

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội có đội ngũ công chứng viên giàu kinh nghiệm

>>> Công chứng tặng cho nhà đất giữa cha mẹ và con cần giấy tờ gì?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.